คดีอาญา  คือ  คดีที่เกี่ยวกับความผิดและโทษ  ซึ่งได้กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายอื่น  เช่น พระราชบัญญัติต่างๆ ซึ่งมีโทษในทางอาญา
           โทษทางอาญา มี 5 สถาน ได้แก่  ประหารชีวิต  จำคุก  กักขัง  ปรับ  และริบทรัพย์สิน

หลักเกณฑ์การเป็นผู้เสียหาย

            มาตรา 2 (4) “ผู้เสียหาย” หมายความถึงบุคคลผู้ได้รับความเสียหายเนื่องจากการกระทำผิดฐานใดฐานหนึ่ง   รวมทั้งบุคคลอื่นที่มีอำนาจจัดการแทนได้ ดั่งบัญญัติไว้ในมาตรา 4, 5 และ 6

            การดำเนินคดีอาญามีอยู่ 2 ทาง คือ

            1.ผู้เสียหายแจ้งความต่อพนักงานสอบสวน โดยกล่าวหาว่ามีผู้กระทำผิดขึ้น และการกระทำนั้นก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้เสียหาย (คำร้องทุกข์) ผู้เสียหายจะต้องมีเจตนาให้ผู้กระทำผิดได้รับโทษ   และเมื่อพนักงานสอบสวนรับแจ้งเหตุดังกล่าวแล้ว   พนักงานสอบสวนจะต้องทำการสืบสวนและสอบสวน เพื่อรวบรวมพยานหลักฐาน  และเมื่อพนักงานสอบสวนรวบรวมพยานหลักฐานเสร็จแล้ว  ก็จะต้องสรุปสำนวนการสอบสวนดังกล่าวต่อไป  

            2.ผู้เสียหายสามารถฟ้องคดีต่อศาลเองโดยตรงก็ได้